- Grčki naučnik Eratosten je prvi upotrebio naziv geografija u III v.p.n.e.
- Naziv geografija potiče od grčkih reči Gea – Zemlja i grafein – opisivati.
- Geografija se bavi proučavanjem pojava i procesa u geografskom omotaču.
- Geografski omotač se sastoji od
– litosfere- čvrstog omotača
– hidrosfere- vodenog omotača
– atmosfere- vazdušnog omotača
– biosfere- živi svet koji naseljava delove prethodna tri omotača.
5. Poznatiji istraživači
Kristifor Kolumbo – 1492. otkrio Ameriku,
Vasko da Gama – 1498. pronašao pomorski put oko Afrike do Indije,
Fernando Magelan – predvodio ekspediciju koja je od 1519-1522. prva oplovila svet.
6. Geografija se deli na
a) Fizičku geografiju koju čine geografske discipline koje proučavaju odlike prirodne sredine:
– geomorfologija proučava odlike reljefa na Zemlji (litosfera),
– klimatologija proučava elemente I faktore klime (atmosfera),
– hidrologija proučava sve vode na Zemlji (hidrosfera),
– biogeografija proučava rasporstranjenost biljnog I životinjskog sveta (biosfera).
b) Društvenu geografiju koju čine geografske discipline koje proučavaju stanovništva, naselja I privredne delatnosti I rezultate ljudskog rada.
Deli se na
– geografiju stanovništva
– geografiju naselja
– ekonomsku geografiju
– političku geografiju.
7. Jovan Cvijić je najveći srpski geograf. Rođen u Loznici 12.10.1865. Bio je profesor i rektor Beogradskog univerziteta (BU), član Srpske akademije nauka i umetnosti (SANU) i njen predstenik. Osnovao je Srpsko geografsko društvo (SGD).
8.Vasiona – kosmos – svemir je beskonačno veliki prostor koji nas okružuje i u kome se nalazi bezbroj nebeskih tela. Grčka reč kosmos znači red, poredak.
9. Svetlosna godina je jedinica mere kojom se mere rastojanja u vasioni. Svetlosna godina je rastojanje koje svetlost pređe za jednu godinu. Svetlost se kreće brzinom od 300 000 km/s. 31.536.000 sekundi ima jedna obična godina, ne prestupna. Pomnožiš sa 300 000 I dobićeš koliko kilometara pređe svetlost za godinu dana ili koliko iznosi jedna svetlosna godina.
10. Galaksije su zvezdani sistemi različitog oblika I veličine. Naša galaksija se naziva Mlečni put.
– Zvezde su usijana, gasovita vasionska tela koja imaju svoju svetlost I toplotu.
– Nama najbliža zvezda je Sunce.
– Sunčev sistem čine Sunce I vasionska tela koja kruže oko njega.
– Planete su hladna I tamna nebeska tela koja svetlost I toplotu dobijaju od Sunca.
– Planete Sunčevog sistema su od najbliže prema najdaljoj od Sunca: Merkur, Venera, Zemlja, Mars, Jupiter, Saturn, Uran, Neptun.
– Sateliti su prirodni pratioci planeta koji kruže oko njih. To su tamna I hladna nebeska tela.
– Zemljin prirodni satelit je Mesec. Mesec je uvek istom stranom okrenut prema Zemlji zbog toga što se za isto vreme okrene I oko svoje ose I oko Zemlje, za 27,3 dana.
– Veštačke satelite je stvorio čovek lansirao u orbitu oko Zemlje. Imaju različite namene: istraživanje svemira, atmosfere, površine zemlje, telekomunikacija, vojne potrebe.
11. Asteroidi ili plaetoidi su manja tamna I čvrsta vasionska tela koja kruže oko Sunca. Najviše ih ima na kružnoj putanji između Marsa I Jupitera. Nazivi nekih asteroida su: Srbija, Zvezdara, Milanković.
12. Komete su vasionska tela koja se sastoje od kosmičke prašine, stenovitih komada I zaleđenih gasova. Kada se približe Suncu gasovi se zapale I kometa dobije dug magličast repe okrenut od Sunca I zbog toga ih još u narodu nazivaju ‘’zvezde repatice’’. Halejeva kometa je najpoznatija. Ona svakih 76 godina prođe pored Sunca I Zemlje. Poslednji put je prošla 1986. godine. Koliko ćeš imati godina kada bude sledeći put prolazila pored Zemlje?
13. Meteori se vide na noćnom nebu kao svetleći tragovi, a to su veći ili manji komadi stena koji usled velike brzine kojom uleću u atmosferu u dodiru sa vazduhom, zbog trenja, sagorevaju I narod ih naziva I ‘’zvezde padalice’’.
14. Dokazi da je Zemlja okrugla:
– pomračenje Meseca – pri pomračenju meseca Zemljina senka se vidi na površini Meseca I kružnog je oblika;
– pojavljivanje I iščezavanje broda na horizontu;
– ugao pod kojim padaju sunčevi zraci na površinu Zemlje;
– Magelanova ekspedicija od 1519-1522. je oplovila svet;
– fotografije Zemlje sa veće visine ili iz vasionskog prostora.
15. Zemlja nema oblik pravilne lopte već elipsoida, spoljoštena je na polovima; ali nema ni oblik pravilnog elipsoida već geoida.
– polarni prečnik – 12 714km
– ekvatorski prečnik – 12 756km,
– Zemlja se predstavlja kao lopta poluprečnika 6370km, a obima 40 000km.
16. Površina Zemlje 510 000 000 (miliona) km2
Vodena površina 361 miliona km2 (71%)
Kopnena površina149 miliona km2 (29%)
17. Najveće vodene površine na Zemlji nazivaju se okeani – Severni ledeni okean (najmanji), Indijski okean, Atlantski okean ili Atlantik I Tihi okena ili Pacifik (najveći).
18. Najveće kopnene površine na Zemlji su kontinenti – najveći Azija, najmanji Australija, ostali su od najvećeg prema najmanjem Afrika, Severna Amerika, Južna Amerika, Antarktik I Evropa.
19. Jedina dva povezana kontinenta su Evropa I Azija (Evroazija). Granica Evrope I Azije vodi preko planine Ural, reke Ural, Kaspijskog jezera, planine Kavkaz, Crnog mora, moreuza Bosfor, Mramornog mora, moreuza Dardaneli I Egejskog mora.
Teritorije Rusije I Turske se nalaze na oba kontinenta.
20. Pogledaj na karti sveta između kojih se kontinenata nalaze pojedini okeani.
npr. Koji kontinenti ograničavaju Pacifik sa zapada, a koji sa istoka?
Koji kontinenti ograničavaju Atlantik sa istoka, a koji sa zapada?
Koji kontinenti ograničavaju Indijski okean sa zapada, severa i istoka?
Koji kontinenti okružuju Severni ledeni okean? Na koju stranu sveta možemo da krenemo kada se nalazimo na Severnom polu?
Saznao sam da su naučnici prihvatili postojanje petog kontinenta, vodene površine oko Antarktika sa pripadajucim morima. Kakav je vas stav po tom pitanju?