Nacionalni park Tara – položaj, proglašenje nacionalnog parka i zone zaštite

 

Nacionalni park Tara se nalazi u zapadnom delu Starog Vlaha i sa severne i severozapadne strane oivičen je laktastom kanjonskom dolinom Drine između Višegrada i Bajine Bašte. Zahvata dva planinska masiva Taru i Zvijezdu koje razdvaja basen i kanjon Dervente. Na prostoru Tare izdvajamo predeone celine: Kaluđerske bare, Tara, Aluške planine, Crni vrh i Zvijezda. Površina masiva je 183 km i pruža se u pravcu severozapad – jugoistok u dužini od oko 50 km, sa širnom do 22 km. Prosečna nadmorska visina je 1200 m, a najviši vrh Kozji rid visine 1.591 m. Nacionalni park Tara zahvata površinu od 19175 ha i nalazi se na teritoriji opštine Bajina Bašta i u okviru 10 katastarskih opština: Perućac, Rača, Jagoštica, Rastište, Zaovine, Konjska Reka, Beserovina, Zaugline, Mala reka i Solotuša.

Prostor je proglašen za Nacionalni park 13.07. 1981. godine Zakonom o Nacionalnom parku „Tara“ (“Službeni glasnik SR Srbije” br. 41/81). Od tada do danas izvršeno je niz dopuna i izmena postojećeg Zakona i to: 1983 i 1988. godine, da bi 1993. godine bio donet Zakon o nacionalnim parkovima (“Službeni glasnik Republike Srbije”  br. 39/93.).

Na međunarodnom nivou područje Nacionalnog parka Tara je kandidovano za rezervat biosfere u okviru programa UNESCO-a Čovek i biosfera (Man and Biosphere-MaB), nalazi se na preliminarnoj listi Srbije za svetsku kulturnu i prirodnu baštinu UNESCO-a (World heritage) i predstavlja međunarodno značajan centar biodiverziteta – međunarodno značajno stanište ptica (Important Bird Area-IBA), međunarodno značajno biljno područje (Important Plant Area-IPA), i međunarodno značajno stanište leptira (Prime Butterfly Area-PBA).

U okviru granica Nacionalnog parka možemo da izdvojimo:

a) Visoku Taru  koja obuhvata približno 60% teritorije parka ili 11562 ha i

b) Ravnu Taru sa 7613 ha.

Granica između ove dve prostorno – funkcionalne celine polazi od brane Kruščica gde se penje prema severoistoku šumarskim putem do Mitrovca, a dalje nastavlja putem do Kozjih stena odakle se spušta putem Mitrovac – Perućac do obale Perućačkog jezera.

Visoka Tara je izdvojena kao zasebna prostorno-funkcionalna celina jer je na njenom prostoru nalazi skup najvrednijih delova prirode i prirodnih vrednosti sa najmanjim stepenom izmenjenosti i to u I stepenu prirodni rezervati sa oko 2948,75 ha i u II stepenu zaštite zaštitne šume, semenski objekti, park – šume, ogledna polja i predeone i kulturno-istorijske celine sa oko 7732,39 ha. U ovom delu Nacionalnog parka prioritet ima zaštita prirode, a od privrednih delatnosti dozvoljeno je šumarstvo, lov i tradicionalna planinska poljoprivreda. U ovom delu Tare se nalazi Predov krst koji predstavlja turistički punkt i polazište prema svim važnijim lokalitetima ovog dela Nacionalnog parka.

U okviru prostora Ravne Tare takođe je prioritet zaštita prirode i postoje prirodne vrednosti i kulturna dobra od značaja za Nacionalni park, ali u ovom delu Nacionalnog parka postoji raznovrsnija privredna aktivnost. U prostorima koji su pod I (274 ha) i  II (1310 ha) stepenom zaštite aktivnosti su redukovane i strogo kontrolisane, ali na preostalom prostoru sem šumarstva i turizma koji su prioritetne privredne aktivnosti već postoje izgrađeni objekti u turističkim centrima Kaluđerske Bare, Šljivovica, Mitrovac, a u planu je i izgradnja novih kapaciteta u Osluši, Sokoloni i u zoni Krnja jela.

Prostornim planom područja Nacionalnog parka Tara (”Službeni glasnik SRS”, broj 3/89) definisane su tri zone zaštite i zaštitna zona Nacionalnog parka.

Nacionalni park Tara – zone zaštite

Tara-zone-za-web-lat

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Zona I stepena zaštite obuhvata 2948,75 ha (15,37%). U ovoj zoni zaštite se nalaze prirodni rezervati: ”Kanjon Brusnice”, ”Zvezda”, ”Klisura Dervente”, ”Bilo”, ”Ljuti Breg”, ”Crvene stene”, ”Pod Gorušicom”, ”Crveni potok”, ”Račanska Šljivovica”, ”Klisura Rače”. Od nepokretnih kulturnih dobara u ovom delu Nacionalnog parka se nalaze manastir Rača i solotuški grad.

Zona II stepena zaštite obuhvata 7732,39 ha ili 40,33% teritorije Nacionalnog parka u kojoj se izdvajaju područje Jagoštice, Crni Vrh, klisura Dervente i Drine, Rača, Crveni potok, Račanska Šljivovica, a od kulturno istorijskih  celina centar Sedeljka u Rastištu, širi prostor oko manastira Rače.

Zona III stepena zaštite obuhvata 8493,86 ha ili 44,30% teritorije a tu se nalaze delovi šumskih kompleksa ”Zvezda”, ”Crni Vrh”, ”Kaluđerske bare” i ”’Rača”, poljoprivredne površine (oko 1.300 ha) i građevinska područja turističkih centara (”Kaluđerske bare”, Šljivovice”, ”Mitrovca”, ”Osluše”, vikend zona Krnje Jele – Metaljke i zaseoke sela Solotuša – Jasikovice, Pašića, Iglića i Omara.

Zaštitna zona Nacionalnog parka se prostire na padinama masiva prema Drini, Bajinoj Bašti, Solotuši, Kremni i obuhvata greben prema Ponikvama i oblast sela Zaovine. Površina zaštitne zone je 37 584 ha i u njoj se nalazi zaštićeno područje ”Zaovine” kao predeo izuzetnih odlika i park prirode ”Šargan – Mokra gora”.

 

About admin